Upadłość konsumencka – lekarstwem na długi?

Upadłość konsumencka w polskim prawie

Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, szerzej znane jako „upadłość konsumencka” weszło do polskiego porządku prawnego 31 marca 2009 r. Stosowne zapisy zostały zawarte w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r.

Prawo upadłościowe i naprawcze, a dokładniej w Tytule V. Początkowo postępowanie to obarczone było wieloma rygorami i w zasadzie mało kto mógł liczyć na dobrodziejstwa tej instytucji. Nowelizacja przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej z 31 grudnia 2014 r. istotnie poluzowała obostrzenia stawiane dłużnikom w uzyskaniu upadłości konsumenckiej, choć dalej sąd mógł oddalić wniosek dłużnika w sytuacji m. in., gdy w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika lub dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości. Dopiero kolejna nowelizacja przepisów z 24 marca 2020 r. przyniosła liberalizację przesłanek do uzyskania upadłości konsumenckiej, co w zasadzie spowodowało, iż instytucja ta obecnie może być zastosowana w zasadzie wobec każdego dłużnika, niezależnie od charakteru tych długów (prywatne czy powstałe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą) oraz daty ich powstania.

Kto może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Nie ulega wątpliwości, na co wskazuje już samo określenie tej instytucji, że upadłość konsumencka dotyczy dłużników będących osobami fizycznymi, a co istotne osoby te na dzień złożenia wniosku nie mogą prowadzić działalności gospodarczej (przed złożeniem takiego wniosku należy wykreślić wpis z ewidencji dzielności gospodarczej – CEIDG.) Co do zasady wniosek taki może zostać złożony tylko przez dłużnika, wyjątkowo przez wierzyciela – tj. w sytuacji, gdy wcześniej dłużnik prowadził działalność gospodarczą, a wierzyciel może to zrobić w ciągu jednego roku od wykreślenia wpisu z CEIDG. Istotnym ułatwianiem jest fakt, że dłużnik może złożyć wniosek mając tylko jednego wierzyciela.

Charakter długów podlegających umorzeniu

Upadłość konsumencka ma na celu oddłużenie i spowodowanie, że dotychczasowy dłużnik rozpocznie „nowe życie” bez długów. Należy mieć świadomość, że nie każdy rodzaj długów zostanie umorzony w ramach postępowania upadłościowego. Do długów, które nie zostaną umorzone w ramach postępowania upadłościowego należą: długi alimentacyjne, długi z tytułu rent i odszkodowań, długi z wyroków wydanych w sprawach karnych i wykroczeniowych oraz długi zatajone przez dłużnika. Powyższy katalog długów musi zostać spłacony przez dłużnika, co ewentualnie będzie odbywało się w toku postępowania upadłościowego lub po jego zakończeniu. Ponadto należy mieć na uwadze, że ewentualnemu umorzeniu podlegają wyłącznie długi powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości (nie dotyczy długów powstałych w toku postępowania upadłościowego oraz dalszych).

Jak i gdzie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Sprawy dotyczące ogłoszenia upadłości konsumenckiej rozpatrywane są przez sądy rejonowe. Właściwy jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania dłużnika, jednakże pamiętać należy, że nie każdy sąd rejonowy rozstrzyga sprawy upadłościowe. Listę sądów upadłościowych oraz informację odnośnie właściwego dla dłużnika sądu upadłościowego można otrzymać w Biurze Obsługi Interesanta każdego sądu telefonicznie lub osobiście.

Odnośnie formy składanego wniosku, to w obecnym stanie prawnym wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa się w formie elektronicznej za pośrednictwem portalu Krajowego Rejestru Zadłużonych. Dla osób, które nie radzą sobie z obsługą komputerów lub nie mają takich możliwości technicznych ustawodawca dopuścił możliwość składania wniosku w formie pisemnej na formularzach dostępnych w sądach lub do pobrania w Internecie na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Co jest potrzebne do przygotowania wniosku?

We wniosku należy m. in. wskazać swoje dane, posiadany majątek, koszty jakie ponosimy w związku z bieżącym funkcjonowaniem tj. opłaty za mieszkanie, media, wyżywienia oraz najistotniejsze wskazać wierzycieli i podać wysokość zadłużenia wobec nich. Do wniosku należy załączyć wymagane załączniki (m. in. oświadczenie o prawdziwości danych podanych we wniosku) oraz dokumenty potwierdzające okoliczności wskazane we wniosku (np. umowy pożyczek, wezwania do zapłaty, orzeczenia sądowe i pisma komornicze). Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej podlega opłacie w kwocie 30,00 zł, co ważne dłużnik może starać się o zwolnienie od kosztów sądowych, a nawet o przyznanie z urzędu pełnomocnika w osobie adwokata lub radcy prawnego, który przygotuje wniosek i udzieli pomocy na dalszym etapie postępowania.

Skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej spowoduje, że zaspokojenie się wierzycieli dłużnika możliwe będzie w postępowaniu upadłościowym. Sąd powoła syndyka – osobę, z którą dłużnik będzie współpracował w ramach prowadzonego postępowania. Syndyk poinformuje komorników oraz inne instytucje (np. pracodawcę) o ogłoszeniu upadłości.

Syndyk również przejmie zarząd nad majątkiem dłużnika m. in. jego rolą będzie spieniężenie wartościowego majątku dłużnika na poczet spłaty długów. Należy mieć na uwadze, że w wyniku ogłoszenia upadłości konsumenckiej dojdzie do sprzedaży nieruchomości należących do dłużnika, a zatem jeśli dłużnik jest właścicielem mieszkania to zostanie ono sprzedane przez syndyka, a z uzyskanej kwoty dłużnik może otrzymać kwotę, która umożliwi mu wynajem innego mieszkania na okres od jednego do dwóch lat.

Zasadniczym elementem w postępowaniu po ogłoszeniu upadłości jest sporządzenie planu spłaty. Sąd w dokumencie tym określi m. in. w jakiej wysokości i w jakim okresie czasu dłużnik będzie zobowiązany spłacić wierzycieli oraz w jakiej wysokości zostaną umorzone zobowiązania (długi) dłużnika. Sąd ustalając plan spłaty pozostawia dłużnikowi kwotę potrzebną na jego utrzymanie, natomiast na ustalony przez sąd okres spłaty wpływ ma okoliczność, czy długi powstały w wyniku nieumyślnego działania dłużnika (np. choroba, inne zdarzenie losowe) i wtedy może wynosić do 3 lat czy też wskutek umyślnego jego działania (np. niezasadne zaciągnie pożyczek, hazard, uzależnienia) i w takim przypadku może wynosić nawet 7 lat. Wykonanie przez dłużnika planu spłaty wierzycieli skutkować będzie umorzeniem pozostałych niespłaconych zobowiązań wobec wierzycieli.

Podsumowanie

Upadłość konsumencka niewątpliwe stanowi ratunek dla osób, które utraciły kontrolę nad swoimi finansami i popadły w spiralę zadłużenia. W obecnym stanie prawnym skorzystanie z tej instytucji jest także dużo łatwiejsze niż było to w początkowym okresie jej wprowadzenia. Nadrzędnym celem tego postępowania jest oddłużenie osób i umożliwienie im na nowo normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Oczywiście należy pamiętać o wszystkich skutkach tego postępowania m. in. zbyciu nieruchomości dłużnika, jednakże co nie ulega wątpliwości, to skutki te są zdecydowanie korzystniejsze niż w sytuacji w jakiej często znajdują się dłużnicy tj. prowadzenie wobec nich kilku postępowań egzekucyjnych, gdzie w efekcie i tak może być sprzedana przez komornika nieruchomość dłużnika. Korzyści jakie dłużnik może osiągnąć w wyniku przeprowadzonego postępowania upadłościowego (całkowite oddłużenie) są zdecydowanie warte by z tej instytucji skorzystać.

Autor: Adwokat Wiesław Pasierb
„Pasieka” – Fundacja Rozwoju i Wsparcia

NIEODPŁATNA POMOC PRAWNA / NIEODPŁATNE PORADNICTWO OBYWATELSKIE / NIEODPŁATNA MEDIACJA

DLA KOGO?
– Osoba Fizyczna – po złożeniu oświadczenia że nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej,
– Osoba Fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą – po złożeniu dodatkowego oświadczenia o niezatrudnieniu innych osób w ciągu ostatniego roku oraz zaświadczenia dotyczącego pomocy de minimis.

GDZIE?
SUWAŁKI – Starostwo Powiatowe

Godziny pracy punktów i dokładne adresy dostępne na: www.powiat.suwalski.pl

REJESTRACJA
Tel. 87 565 92 02
e-mail: [email protected]